Trẻ gặp khủng hoảng tuổi lên 3: Cha mẹ nên ứng xử như thế nào?

Khủng hoảng tuổi lên 3 không chỉ là một bước ngoặt với trẻ mà còn là thách thức cho phụ huynh. Đây là hiện tượng thiết yếu trong quá trình trưởng thành của trẻ. Cha mẹ hãy cùng tham khảo bài viết dưới đây để nhận thức đúng về tình trạng khủng hoảng này cũng như có những cách xử lý phù hợp nhất.

1. Khủng hoảng tuổi lên 3 là gì?

Trẻ em trải qua giai đoạn “khủng hoảng” khi mới sinh 1, 3, 13 và 17 tuổi. Những “khủng hoảng” này thực chất chỉ là những mốc phát triển về sự thay đổi nhận thức của trẻ về bản thân và môi trường xung quanh.

Với trẻ em 3 tuổi, chúng biết rằng chúng có nhiều khả năng và mong muốn làm được nhiều việc, nhưng lại bị người lớn kiểm soát quá mức. Kết quả là trẻ sẽ hình thành các phản ứng tiêu cực. Trẻ em muốn có cơ hội để thể hiện bản thân, nhưng khi có được điều đó, chúng chắc chắn sẽ gặp phải vô số thất bại, khó khăn và sai lầm. Đôi khi, trong một số trường hợp trẻ không có những hành vi hoặc phản ứng tiêu cực rõ ràng.

Giai đoạn khủng hoảng tuổi lên 3 làm trẻ có nhiều thay đổi trong tính cách, khiến phụ huynh không khỏi lo lắng

Khả năng tư duy của trẻ phát triển, trẻ muốn nói để cha mẹ hiểu, nhưng vì kỹ năng diễn đạt kém nên đôi khi nảy sinh mâu thuẫn. Trẻ nhận ra rằng mình là một cá thể độc lập, khác biệt với những người khác. Trẻ tự chủ hơn, tự làm những việc mình thích và không để cha mẹ giúp đỡ. Hiện tượng này không chỉ có nghĩa là trẻ muốn tự lập mà trẻ còn muốn tách khỏi người lớn. Đây cũng là điều mà các bậc phụ huynh không hài lòng, từ đó dẫn đến xung đột giữa cha mẹ và con cái.

Bên cạnh đó, trẻ 3 tuổi cũng phát triển mạnh về mặt cảm xúc. Sự xuất hiện của những phẩm chất như ý chí, tính độc lập và lòng tự hào là điều mà những đứa trẻ 3 tuổi này mong muốn đạt được. Đây cũng chính là nền tảng cho giai đoạn phát triển tâm lý tiếp theo.

2. Một số triệu chứng phổ biến của khủng hoảng tuổi lên 3

Trẻ lên 3 tuổi gặp khủng hoảng có thể xuất hiện một số triệu chứng như:

• Trẻ “đòi” quyền tự chủ: Ví dụ, trước đây, khi một đứa trẻ muốn làm một việc gì đó, trước tiên nó sẽ tìm kiếm sự đồng ý của cha mẹ. Nhưng hiện nay trẻ thường tự mình làm mà không cần sự đồng ý của ai.
• Trẻ mất hứng thú: Trẻ có thể không hứng thú với những gì chúng từng thích. Thậm chí có những hành vi rất ngỗ ngược. Bạn có thể nhận thấy rằng con bạn có xu hướng “bắt nạt”. Đôi khi bạn đáp ứng nhu cầu của trẻ, nhưng bạn vẫn không ngừng mất bình tĩnh.
• Phản ứng tiêu cực: Phụ huynh có thể nhận thấy điều này trong thái độ của trẻ đối với mọi người xung quanh. Chẳng hạn như trẻ không nghe theo lời của người lớn và có những hành vi đối nghịch, không tuân theo những quy tắc cha mẹ đưa ra.
• Tính bướng bỉnh: Thể hiện sự phản ứng mạnh mẽ trước những quyết định của bản thân. Ví dụ, đứa trẻ đòi hỏi quyền quyết định của chính mình.

3. Cách cùng con vượt qua giai đoạn khủng hoảng tuổi lên 3

Để cùng trẻ vượt qua sự khủng hoảng khi lên 3 tuổi, phụ huynh không nên dùng những phương pháp răn đe nghiêm khắc hay đòn roi. Thay vào đó, hãy áp dụng những biện pháp dưới đây để trẻ có thể phát triển toàn diện về mặt tinh thần:

3.1 Luôn giữ bình tĩnh

Hãy bình tĩnh đối mặt với những phản ứng tiêu cực của trẻ

Cha mẹ cần cố gắng duy trì giọng nói yên tĩnh, từ ngữ trung lập và tích cực khi trẻ có những biểu hiện khủng hoảng. Hạn chế đưa ra mệnh lệnh cho trẻ vì điều này có thể làm những biểu hiện của khủng hoảng tuổi lên 3 xuất hiện mạnh mẽ hơn. Chẳng hạn, nếu bạn nói với trẻ rằng chúng không thể để chiếc xe đạp của mình ở hành lang, chúng có thể sẽ tranh luận với bạn. Thay vì vậy, hãy tiếp cận trẻ một cách nhẹ nhàng hơn “Nếu con di chuyển xe của mình ra ngoài hiên nhà, chiếc xe sẽ không bị trầy xước nhiều như vậy.”

3.2 Lắng nghe trẻ nhiều hơn

Lắng nghe là một cách quan trọng để cha mẹ thể hiện tình yêu thương và giúp trẻ tìm ra những vấn đề mâu thuẫn. Cha mẹ nên tìm hiểu góc nhìn của trẻ về các sự kiện trong cuộc sống. Thông thường trẻ em có nỗi sợ hãi do lượng thông tin mà trẻ biết được bị hạn chế. Do đó, phụ huynh hãy lắng nghe mối quan tâm của trẻ, sau đó giải thích và giúp đỡ trẻ thoát khỏi cảm xúc tiêu cực.

3.3 Giúp trẻ thể hiện cảm xúc

Cha mẹ nên hướng dẫn trẻ gọi tên những cảm xúc của mình

Trẻ nhỏ có thể cần sự giúp đỡ của cha mẹ để tìm ra các từ diễn đạt cảm xúc của chúng. Hãy trò chuyện với trẻ khi trẻ cảm thấy buồn và bối rối. Khuyến khích họ bày tỏ cảm xúc thông qua chơi, vẽ, kể chuyện hoặc các hoạt động sáng tạo khác. Song, đừng bao giờ ép buộc trẻ phải chia sẻ cảm xúc của mình. Phụ huynh cần để cho trẻ chủ động kết nối với những mối quan hệ xung quanh.

3.4 Sử dụng Time-out

Time-out là một hình thức trừng phạt khá phổ biến và không liên quan đến việc la mắng trẻ. Khi bé không ngoan, hãy đưa bé đến một nơi yên tĩnh trong nhà và để bé ở đó 10-15 phút cho dù bé có la hét thế nào. Nói với trẻ rằng bạn sẽ chỉ cho phép trẻ trở lại chơi nếu trẻ được người lớn kiềm chế và nghe lời.

3.5 Hạn chế cho trẻ tiếp xúc với phương tiện truyền thông

Những hình ảnh, tin tức trên TV có thể làm trẻ ghi nhớ sâu, ảnh hưởng đến tiềm thức

Cố gắng theo dõi và hạn chế cho trẻ tiếp xúc với tin tức là một cách để khắc phục tình trạng khủng hoảng tuổi lên 3. Những thông tin trên TV có thể khiến trẻ lo lắng rằng điều gì đó tương tự có thể xảy ra với chúng. Nó có thể thay đổi cách trẻ nhìn thế giới và cảm thấy bị đe dọa. Phụ huynh có thể giải thích cho trẻ những gì đang diễn ra trong thế giới xung quanh. Song, hãy hạn chế để trẻ em biết những thông tin không cần thiết hay đáng sợ.

3.6 Chú ý đến trẻ nhiều hơn

Khủng hoảng tuổi lên 3 khiến trẻ nhỏ cố gắng hết sức để thu hút sự chú ý của người lớn. Tất nhiên, người lớn cần phải hoàn thành các công việc hàng ngày và không phải lúc nào cũng có thể chơi cùng con cái. Do đó, nếu bé tỏ ra muốn vui đùa cùng bạn, hãy tạm dừng việc bạn đang làm, ôm bé và hỏi bé có cần uống nước hay ăn gì không.

3.7 Cho trẻ sự lựa chọn

Cha mẹ nên cho trẻ được nhiều sự lựa chọn, trong một giới hạn cho phép

Khi một đứa trẻ 3 tuổi từ chối làm hoặc ngừng thực hiện một hành động nào đó, vấn đề thường nằm ở khả năng tự kiểm soát của cha mẹ. Nếu em bé của bạn đã quen với việc “mè nheo” , thì đã đến lúc bạn cần đưa ra một giải pháp khó khăn hơn. Nếu trẻ tỏ ra thích chơi với đồ chơi, cha mẹ hãy cho trẻ lựa chọn nhưng giới hạn là 2-3 món. Ngay cả khi trẻ tỏ ra muốn nhận nhiều hơn, bạn cũng phải kiên quyết từ chối.

3.8 Làm gương cho trẻ

Đôi khi con bạn sẽ khiến bạn rất tức giận, nhưng trong mọi trường hợp, mẹ hãy cố gắng giữ bình tĩnh với con. Đến 3 tuổi, bé thường quan sát và lặp lại mọi điều bố mẹ làm hoặc nói. Do đó, hãy cố gắng trở thành tấm gương sáng để con học tập và noi theo.

3.9 Kích thích trẻ tư duy sáng tạo

Sự sáng tạo sẽ mang lại góc nhìn tích cực cho trẻ về thế giới xung quanh

Với tư duy trực quan – hình ảnh, trẻ bắt đầu suy luận dựa trên sự xuất hiện của sự vật, hiện tượng, giảm dần “thử và sai”, biết cách tìm ra câu trả lời thông qua quan sát. Ở giai đoạn này, bé có thể học và ghi nhớ những điều mới rất nhanh. Vì vậy, khi tương tác với trẻ, cha mẹ nên hỏi “tại sao” và “tại sao thế này, không phải thế kia”. Phương pháp này không chỉ có giá trị kích thích sáng tạo của trẻ mà còn tạo cơ hội cho các bậc phụ huynh thể hiện chính kiến ​​của mình, nâng tầm tự tin cho bé.

3.10 Đảm bảo tính nhất quán

Khi bàn về khủng hoảng tuổi lên 3, phụ huynh không nên nuông chiều theo mọi yêu cầu của trẻ mà vẫn cần đảm bảo trẻ tuân thủ những nguyên tắc cơ bản nhất. Bạn phải cho trẻ thấy rằng các quy tắc đã được thiết lập sẵn và bạn không nên áp dụng kỷ luật theo ý muốn. Trẻ con không tôn trọng người lớn, và bạn phải sửa chúng theo thời gian.

4. Khủng hoảng tuổi lên 3 kéo dài bao lâu?

Theo các chuyên gia, giai đoạn trẻ 3 tuổi bị khủng hoảng có thể kéo dài cho đến khi trẻ đạt 4 tuổi rưỡi. Mỗi trẻ sẽ có mức độ và cường độ khủng hoảng khác nhau, tuỳ thuộc vào tính cách của mỗi trẻ. Song, đây chắc chắn là một giai đoạn tất yếu mà bất kỳ đứa trẻ nào cũng sẽ trải qua.

5. Cha mẹ có nên cho trẻ gặp bác sĩ khi bị khủng hoảng tuổi lên 3?

Trẻ lên 3 tuổi sẽ có những thay đổi rõ rệt trong hành vi. Song, mỗi trẻ lại phát triển các kỹ năng và nhận thức với tốc độ khác nhau. Do đó, khi gặp khủng hoảng tuổi lên 3, phụ huynh có thể đưa trẻ gặp bác sĩ nhi khoa nếu như:

• Lo lắng không biết nguyên nhân trẻ bị khủng hoảng là gì.
• Trẻ có cảm xúc không ổn định.
• Trẻ em ở độ tuổi mẫu giáo phát triển các kỹ năng với tốc độ khác nhau và một số kỹ năng được học sớm hơn những kỹ năng khác. Chấn thương có thể làm mọi thứ chậm lại hoặc cản trở những điều mới được học. Nó cũng có thể gây ra những thay đổi rõ rệt trong hành vi.
• Trẻ bị thay đổi môi trường học tập, sinh sống.
• Cha mẹ không thể đối phó với những hành vi tiêu cực của trẻ.

Nhìn nhận một cách tích cực, khủng hoảng tuổi lên 3 là giai đoạn trẻ đang thể hiện cá tính độc lập của mình. Song, vì nhận thức còn hạn chế, trẻ sẽ phát sinh những phản ứng tiêu cực. Cha mẹ nên có những cách giáo dục hợp lý, tránh tác động sâu sắc đến sự hình thành tâm lý sau này cho trẻ. Hãy luôn đồng hành cùng trẻ vượt qua giai đoạn này để trẻ có thể phát triển khoẻ mạnh nhất.

Nguồn tham khảo:

https://www.friso.com.vn/kinh-nghiem-hay/vuot-qua-khung-hoang-tuoi-len-3-cung-con